| نام صنعتی سود پرک | کاستیک سودا، سود سوز آور |
| فرمول | NaOH |
| خلوص و آنالیز | %۱± ۹۸ |
| نام‌های دیگر | سود جامد پرک، هیدروکسید سدیم جامد، کاستیک سودا، سود کاستیک، سود کاستیک پرک، سود پرک، چرب گیر صنعتی، هیدروکسید سدیم و چربی گیرصنعتی |
| بسته بندی | کیسه‌های 25 کیلویی، پالت یک تنی، بیگ بگ یک تنی |
سود پرک چیست؟
سود سوز آور یا پرک ماده‌ای جامد و سفیدرنگ و به شکل پرک شده و یا گرانوله با دمای ذوب ۱۳۹۰ درجه سانتی‌گراد و چگالی ۲,۱۳ گرم بر سانتی متر مکعب می‌باشد. مشخصات و خواص فیزیکی و شیمیایی این ماده به صورت جامد سفید رنگ و بدون بو می‌باشد. نقطه ذوب این ماده ۳۲۱ درجه سانتی گراد و نقطه جوش آن ۳۸۵ درجه سانتی گراد است.
سود کاستیک، به سهولت می‌تواند رطوبت هوا را جذب نماید و به همین دلیل، باید هنگام حمل و نقل، تحت پوشش‌های حفاظتی لازم قرار گیرد. سود سوزآور، در تماس با پوست، دارای اثر خورندگی است و برای جلوگیری از اثرات سوزانندگی آن هنگام استفاده باید این موضوع مورد توجه قرار گیرد.
سود سوزآور به رنگ سفید و بدون بو می‌باشد و به صورت پرک یا پولک و یا گرانوله عرضه می‌شود. این ماده شیمیایی در آب بسیار محلول است. حل شدن سود سوز آور در آب فرآیندی گرماده بوده و در اثر حل شدن آن در آب گرمای زیادی آزاد می‌شود. سدیم هیدروکسید در اتانول و متانول حلالیت کمتری دارد در حالی که در اتر و دیگر محلول‌های غیر قطبی حل نمی‌شود.
سود پرک چیست؟
این محصول نهایی یکی از پرمصرفترین مواد شیمیایی در کشور و دنیا (سود سوز آور ،کاستیک سودا) در کیسه‌های دو لایه و لمینت دار دو جداره از جنس پلی اتیلن و پلی پروپیلن با وزن خالص ۲۵ کیلوگرم بسته بندی می‌شود. و در بسته بندی صادراتی توجه وافری به کیفیت و نوع بسته بندی اعمال می‌گردد.
بنا به سفارش خریداران، فروش این ماده در کیسه‌های ۲۵ کیلوگرمی ۲ جداره، جامبوبگ و پالت یک تنی بسته بندی و ارائه می‌شود. همچنین بسته بندی در بشکه‌های ۲۵ کیلوگرمی نیز امکان پذیر است.
سود جامد پرک بعنوان نوعی چربی گیر صنعتی قوی برای کارخانجات کشور محسوب می‌گردد. همچنین این ماده موجب انحلال پذیری چربی موجود در سطوح فلزی، کف و در هر سطحی می‌شود که در اصطلاح شیمیایی به آن «صابونی شدن» گفته می‌شود. اصطلاح شیمیایی عامیانه آن لوله بازکن نیز می‌باشد.
آبپوش‌های هیدروکسید سدیم شناخته شده‌اند و محلول قلیایی قوی در آب پدید می‌آورد، یعنی در آب بطور کامل به یون‌های تشکیل دهنده‌اش (+Na و -OH) تفکیک می‌شود و به عنوان یک باز قوی، یکی از مواد شیمیایی صنعتی بسیار مهم بشمار می‌رود.
روش تهیه سود مایع به روش ممبران
سود مایع (هیدروکسید سدیم) تولیدی شرکت‌های پتروشیمی اروند، پتروشیمی آبادان، پتروشیمی بندر امام، کارخانجات تولیدی شرکت کلران سمنان، شرکت صدرای قم، شرکت کبودان ارومیه، شرکت نیرو کلر اصفهان، شرکت پارس کلر تبریز و سایر واحدهای تولیدی توسط تانکرهای ویژه حمل سود مایع به کارخانجات زنجیره‌ای و تحت پوشش و نظر بازرگانی درستکار در تهران، خوزستان، بندر امام، بندر ماهشهر، بهبهان، رامهرمز، تبریز و قم منتقل شده و ضمن انجام فرآیند تلغیظ در خطوط تولید با طراحی نوین و مدرن تحت نظر پرسنل مجرب به سود پرک جامد با خلوص ۹۸ الی ۹۹ درصد که به صورت پولک‌های سفید رنگ است تبدیل و ضمن بسته بندی اصولی و بصورت مستقیم و یا توسط نمایندگی‌های مجاز در سطح استان‌های کشور و به قیمت رقابتی عرضه می‌شود.
روش تهیه سود مایع به روش ممبران
هیدروکسید سدیم ماده شیمیایی بعنوان محصول واکنش کاتدی در فرایند الکترولیز نمک طعام به شیوه‌های دیافراگمی، غشایی و جیوه‌ای قابل تهیه می‌باشد اما نوع حاصل از فرایند شیوه غشایی خالص‌تر است.
تولید سود پرک
سود پرک با استفاده از سود کاستیک مایع تولید شده در پتروشیمی‌ها طی فرایند تغلیظ و تبخیر تولید می‌شود. واحدهای تولیدکننده سود سوز آور یا پرک به منظور تولید این ماده از سود مایع استفاده می‌کنند. در فرایند تولید سود پرک ابتدا سود مایع ۵۰% بوسیله تانکرهای مخصوص حمل سود کاستیک مایع به کارخانه‌های تولید کننده سود جامد کاستیک منتقل شده و پس از آن سود مایع طی فرآیند تولید در خطوط تبخیر، ضمن تبخیر آب موجود در آن و طی مراحل و نظارت دقیق به سود جامد پرک با خلوص %۹۹-۹۸% تبدیل می‌شود.
کاربرد سود پرک در صنایع
سود پرک به عنوان باز قوی و بسیار پرکاربرد در صنعت می‌باشد. حدود ۵۶ درصد سود پرک تولید شده در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد که ۲۵ درصد آن در صنعت کاغذ سازی می‌باشد. سود پرک همچنین در تولید نمک‌های سدیم و مواد شوینده، تنظیم PH، و سنتز آلی استفاده می‌شود.
سود پرک از قرن‌ها قبل استفاده می‌شده است. مصریان باستان از سود سوزآور در غلظت‌های پایین به همراه خاکسترهای گیاهی برای تهیه آب قلیایی استفاده می‌نمودند. سدیم هیدروکسید یک چربی گیر قوی است و زمانی که در تماس با چربی قرار گیرد به راحتی آن را در خود حل می‌کند.
تولید سود سوزآور در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد، از جمله در تولید مواد شیمیایی (۵۰ درصد)، ابریشم مصنوعی، خمیر کاغذ و کاغذ (۱۵ درصد)، آلومینیوم (۱۰ درصد)، مواد پتروشیمی و پارچه (۵ درصد)، صابون و مواد شوینده (۵ درصد) بکار می‌رود. همچنین در آزمایشگاه‌ها برای تعیین غلظت اسیدهای مجهول در سنجش حجمی (تیتراسیون) اسید-باز از محلول قلیایی هیدروکسید سدیم استاندارد استفاده می‌شود.
- سود پرک در صنایع غذائی، صنایع شیر، صنعت کنسرو سازی، صنعت نوشابه سازی
- سود پرک در کارخانجات قند و شکر، کارخانه جات روغن و در تولید چربی گیرها
- سود پرک در صنایع فلزی و تولید شیشه، صنایع روی، آلومینیوم، گالوانیزه و آبکاری
- سود پرک در صنایع دارو سازی، الکل سازی، آرایشی و بهداشتی و سایر صنایع وابسته
- سود پرک در خنثی سازی اسید، باطری سازی و حفاری چاههای نفت و سایر صنایع
- سود پرک در صنعت دارو سازی، الکل سازی و آرایشی و بهداشتی
- سود پرک در صنعت تولید مواد شوینده و ضدعفونی کننده
- سود پرک در صنعت نفت و گاز و پترو شیمی
- سود پرک در ساخت رزین‌های اپوکسی
- سود پرک در صنعت تولید کارتن و کاغذ
- سود پرک در صنعت چرم و نساجی
- سود پرک در صنعت رنگ رزی
- سود کاستیک در تولید کارتن و کاغذ
- سود سـوز آور در صنـایع چرم و نساجی
- سود سوز آور در تولید سلول‌های سوختی
- سود سـوز آور در تولید انواع مواد شیمیایی
- سود سوز آور در ساخت داروهای ضد انعقاد
- سود کاستیک پرک قوی ترین چرب گیر صنعتی
- کاستیک سودا در صنایع نفت و گاز و پترو شیمی
- هیدروکسید سدیم در خنثی سازی اسید و باطری سازی
- سود پرک در تصفیه آب و فاضلاب برای کاهش اسیدیته آب
- سود جامد پرک در تولید چرب گیرها و سایر صنایع وابسته به آن
- سود کاستیک پرک در صنـایع غـذائی، صنـایع شـیر، کنسرو سازی
- سود پرک کاستیک در نوشابه سازی, کارخانه قند و شکر، کارخانه روغن
- سود سـوز آور پرک در صنایع دارو سازی ، الکل سازی و آرایـشی و بهداشتی
- هیدروکسید سدیم در صنایع فلزی و تولید شیشه، روی، آلومینیوم، گالوانیزه و آبکاری
در صنعت پالایش نفت و گاز، از سود کاستیک برای حذف ترکیبات اسیدی از گازهای سوختی پیش از ورود به محیط استفاده می‌شود. بعنوان مثال گازهایی که از سوزاندن سوخت‌های فسیلی منتشر می‌شوند، حاوی مقادیر قابل توجهی اکسید گوگرد هستند. یکی از راه‌هایی که برای حذف اکسیدهای گوگرد وجود دارد، شست و شوی گازهای سوختی با استفاده از محلول سود کاستیک می‌باشد.
از سود سوزآور در حالت مایع (سود مایع) برای تمیز کردن محیط (رزین‌ها) و سیستم کروماتوگرافی استفاده می‌شود. مزیت استفاده از سود کاستیک برای پاکسازی محیط و سیستم کروماتوگرافی شامل بازده مناسب، هزینه اندک و سهولت در تشخیص و شناسایی مقادیر به جا مانده آن می‌باشد. همانند سایر عامل‌های پاکسازی کننده، هنگام استفاده از سود سوزآور، از روش مخصوص و ویژه برای پاکسازی سیستم‌ها و محیط‌های کروماتوگرافی باید استفاده شود.
دو مورد از مهمترین محصولاتی که حاوی سود کاستیک هستند و در مصارف خانگی استفاده می‌شود، محلول‌های لوله بازکن و محلول‌های سفید کننده هستند. در خانه اغلب لوله‌ها به دلیل روغن و چربی مسدود می‌شوند. محلول‌های تمیز کننده و لوله باز کن که حاوی سدیم هیدروکسید هستند (به شکل جامد یعنی سود پرک یا به صورت محلول در آب یعنی سود مایع) چربی‌ها را به صابون که محلول در آب است، تبدیل می‌کند. همچنین هنگام حل شدن سود پرک در آب میزان زیادی گرما آزاد می‌شود. این گرما نیز به رفع گرفتگی لوله‌ها کمک می‌کند. سدیم هیدروکسید در صورت تماس به پوست و چشم انسان آسیب می‌رساند. اگر مقدار زیادی سود پرک به لوله گرفته وارد شود، گرمای ایجاد شده در اثر واکنش با آب می‌تواند موجب به جوش آمدن آب شود. که بر اثر این اتفاق، ذرات آب و سود کاستیک به اطراف پاشیده می‌شود. برخی لوله بازکن‌ها حاوی ذرات ریز آلومینیوم نیز هستند، آلومینیوم به سود کاستیک در آب واکنش می‌دهد و گاز هیدروژن تولید می‌کند. حباب‌های هیدروژن به آشفته کردن محلول و در نتیجه باز کردن لوله‌های گرفته و مسدود شده کمک می‌کند.
نحوه نگهداری سود پرک
ماده‌ای پایدار است که درآب محلول می‌گردد، درصورت تماس با هوا، با رطوبت هوا و دی اکسید کربن ترکیب می‌شود، با اسیدها واکنش می‌دهد و در اثر انحلال در آب یا واکنش با اسید گرمای زیادی آزاد می‌کند.
مقادیر مجاز: ۲ میلی گرم در مترمکعب
خطرات آتش سوزی و انفجار و اقدامات مربوطه
فاقد خطر انفجار و آتش سوزی می‌باشد ولی در صورت تماس با رطوبت گرمای انحلال آن شدید است.
ملاحظات بهداشتی در مورد سود پرک، msds سود پرک
راههای جذب: چشم / پوست مخاط / تنفس
خطرات علائم بالینی تماس با ماده: تماس با سود برای کلیه قسمت‌های بدن خطرناک می‌باشد میزان جراحت وارده بستگی به دمای سود و مدت زمان تماس دارد. در صورت تماس با پوست ابتدا حالت لغزنده (صابونی شکل) روی پوست چسبیده و سپس سوزش پوست شروع و با گذشت زمان سوختگی شدید می‌گردد. درصورت ورود به چشم می‌تواند باعث افت بینایی یا کوری دائم شود. ورود غبار سود به دستگاه تنفسی باعث سرفه‌های شدید و سوزش دستگاه تنفسی می‌گردد. درصورت ورود به دستگاه گوارشی باعث سوختگی و التهاب قسمت‌های مختلف از قبیل دهان و زبان می‌گردد.
آلودگی با سود سوزآور و کمک‌های اولیه
پوست و عضلات: بلافاصله کلیه لباس‌های آلوده را از بدن خارج و محل آلودگی را با آب بشوئید تا حالت چربی آن مرتفع شود سپس محل را با محلول کلرید آمونیوم ۵% شستشو دهید.
چشم: بلافاصله چشم را حداقل به مدت ۱۵ دقیقه با آب فراوان شستشو دهید. توجه داشته باشید که بر اثر سوزش شدید پلک چشم بسته می‌شود که لازم است آن را با دو انگشت باز نگهدارید. پس از شستشو چشم را با محلول رقیق اسید بوریک شستشو دهید و هرگز از کلرید آمونیوم برای شستشوی چشم‌ها استفاده نکنید. پس از اقدامات فوق مصدوم را به پزشک برسانید.
دهان: دهان را با مقدار زیادی آب شستشو دهید و سپس از روغن‌های استریل روی محل آلودگی استفاده کرده و سپس تخلیه نمائید درصورت سوزش زبان و لب‌ها می‌توان از یک قطعه یخ جهت کاهش سوزش استفاده کرد.
لوازم حفاظت فردی: لباس‌های آستین دار غیرپشمی ترجیحاً کتانی، دستکش لاستیکی، کتانی یا چرمی، کلاه لبه دار، چکمه لاستیکی پاشنه دار، پوشش محافظ صورت و گردن
ملاحظات زیست محیطی
- نگهداری و حمل و نقل سود پرک: به دور از رطوبت و دی اکسید کربن هوا و در ظروف در بسته نگهداری می‌شود.
- نشت و ریزش: درصورت ریزش قابل شستشو یا جمع آوری می‌باشد.
- نحوه دفع ضایعات: با اسیدها قابل خنثی سازی و با آب قابل شستشو است.
- آسیب رسانی به محیط زیست: باعث افزایش قلیائیت آب‌ها و خاک می‌گردد.